Gryzienie w żłobkach jest dość powszechnym problemem występującym u coraz większej liczby dzieci.
Jego skutki są bardzo dotkliwe: zarówno ze strony fizycznej jak i emocjonalnej.
Z tego względu bardzo ważne jest podjęcie odpowiedniego działania we wczesnym etapie rozwoju dziecka, aby skutecznie zapobiegać występowaniu gryzienia w przyszłość. Gryzienie jest sprawą złożoną i niepokojącą ze względu na jego dotkliwe skutki: rany, siniaki, zaczerwienienia.
Dzieci, które gryzą, boleśnie ranią swoich rówieśników, niepokoi to zarówno rodziców jak i opiekunów. Dzieci, które zostały pogryzione albo zaczynają unikać gryzących lub wręcz naśladować te same zachowania i bronić się w ten sam sposób.
Powtarzające się sytuacje gryzienia prowadzą do wyuczonego nawyku radzenia sobie z trudną sytuacją.
Dziecko zaczyna spostrzegać gryzienie jako jedyny sposób obrony przed dziećmi oraz sytuacjami, których nie akceptuje.
Kilka uwarunkowań rozwojowych, najczęstsze przyczyny gryzienia:
1. Gryzienie eksperymentalne:
Występuje u niemowląt między 4-12 miesiącem życia, jest to sposób poznawania świata poprzez wkładanie przedmiotów do ust. Dziecko może je kąsać poznając strukturę- w tej sytuacji lepiej dawać dziecku przeznaczone do tego przedmioty-gryzaki lub jeśli jest starsze twardsze warzywa np. marchewkę.
2. Gryzienie z powodu frustracji:
Występuje wtedy gdy maluch nie jest w stanie poradzić sobie z zaistniałą sytuacją ( często u dzieci z opóźnionym rozwojem mowy, które nie potrafią werbalnie przekazać swoich odczuć ).
Dopóki dziecko nie nauczy się zgodnie współdziałać z grupą, wykonywać poleceń opiekunów, nie będzie akceptować zasad i reguł obowiązujących w grupie, nie zaakceptuje rozłąki z rodzicami- może reagować gryzieniem na polecenia, prośby żądania innych dzieci z grupy; zwłaszcza podczas zabaw dowolnych- luźnych, kiedy powstaje sporo sytuacji konfliktowych np. o zabawkę, zainteresowanie, itp.
3. Gryzienia z poczucia bezsilności:
Występuje w sytuacji, z którą dziecko nie radzi sobie emocjonalnie lub chce objąć władzę nad innymi np. rówieśnikami, rodzicami.
Może pojawić się u dzieci młodszych, które chcą podporządkować sobie starsze rodzeństwo lub rówieśników.
- upewnij się, że dziecko ma zaspokajane potrzeby bezpieczeństwa nie jest wyśmiewane, nie jest obiektem zaczepek.
- wyjaśnij sytuację większym lub starszym dzieciom, pomóż im sprawiedliwie rozwiązywać spory, jeśli wystąpi gryzienie, zależy natychmiast go zabronić. Następnie zabierz swoje dziecko z grupy, zostań z nim i pomóż mu się uspokoić
4. Gryzienie z powodu stresu, niezaspokajanych potrzeb psychicznych:
Występuje, gdy dziecko znajduje się pod wpływem silnego emocjonalnego stresu, może być objawem cierpienia, bólu, poczucia nieszczęścia, zmartwienia, złości, porzucenia, opuszczenia itp.
– w tej sytuacji zorientuj czy zaspokajasz wszelkie potrzeby psychiczne- miłości -bezpieczeństwa- przynależności.
Jak żłobek radzi sobie z takimi zachowaniami:
- Rozdzielamy dzieci na małe podgrupy kilkuosobowe, skracamy czas zabawy w licznej grupie
- Mamy możliwość nadzorowania zabawy małych grup, reagowanie na bieżąco na nieakceptowane zachowanie
- Jeśli gryzienie wystąpi dajemy wyraźny werbalny przekaz, sprzeciw „Nie wolno gryźć, nie ma na to zgody, nie pozwalam ci gryźć, zakazuje gryzienia”- komunikat jest pozbawiony abstrakcyjnych dla dziecka zwrotów typu- nie gryź to boli
- Jeśli istnieje taka możliwość staramy się odseparować dziecko od wydarzenia, miejsca, zabawy, zostajemy z nim i pomagamy mu się uspokoić, wyciszyć
Jak rodzic powinien reagować, gdy jego dziecko gryzie:
Gdy twój maluch kogoś ugryzie, reaguj stanowczo, lecz spokojnie. Pokaż mu, że nie pochwalasz takiego zachowania i nie pozwolisz mu na dalszą zabawę, gdy coś takiego zrobi. Bardzo istotne jest opracowanie akceptowanych społecznie, adekwatnych sposobów postępowania w różnych sytuacjach, z którymi dziecko może się spotkać. Jeśli gryzienie powtarza się, warto zasięgnąć porady lekarza lub psychologa.
Co mogę zrobić, jeśli moje dziecko gryzie inne dzieci?
- Powiedz swojemu maluchowi, że nie akceptujesz takiego postępowania, wyjaśnij dlaczego, używaj stanowczego tonu. Powiedz, że gryzienie jest zakazane- jeśli rozmawiasz z dzieckiem po 3rż należy powiedzieć, że jest bolesne.
- Daj przykład innego zachowania, które może zastąpić gryzienie. Jeśli gryzie wtedy, kiedy jest złe, wytłumacz, że zamiast to robić, powinno przyjść do Ciebie i powiedzieć o co chodzi, a Ty mu pomożesz. Dziecko, które ma mniej niż 18 miesięcy, może potrzebować zabawki, którą wolno mu gryźć (gryzaka).
- Działaj profilaktycznie spróbuj zapobiec gryzieniu jeszcze przed jego wystąpieniem.
- Nie używaj sposobu- „Jak ja Cię ugryzę to wtedy też Cię boli”. To pokazuje mu, że kąsanie jest nadal akceptowane i dozwolone (mama może, to ja też). Nie gryź go na niby podczas zabawy, to pokazuje, że skoro w domu bawię się tak z mamą w żłobku również potraktuje to jako zabawę.
Ważna informacja
Ugryzienie powoduje, że dorosły zaczyna zwracać uwagę na malucha gryzącego, co bardzo go cieszy. Znajduje się on wtedy w centrum zainteresowania a cała uwaga dorosłych skupiona jest tylko na nim, dzieciom, którym brakuje wspólnego czasu z rodzicami lub większego poświęcania uwagi zaczynają traktować gryzienie jako nawyk, sposób osiągania własnych celów.
Zajmowanie się osobą pogryzioną a ignorowanie gryzącego jest często dobrym sposobem na oduczenie tego zachowania.
Psycholog
Małgorzata Jabłońska-Trautman